LECCION 16. ADVERBIO DEMOSTRATIVO DE LUGAR tie
16.1. Adverbio demostrativo de lugar tie
El adverbio demostrativo de lugar en esperanto es tie (ahí, en ese sitio), con el matiz de proximidad ĉi tie (aquí, en este sitio).
| La telero estas tie |
| El plato está ahí |
| La libroj estas ĉi tie |
| Los libros están aquí |
| Mi trovis vin tie kaj lin ĉi tie |
| Te encontré ahí, y a él aquí |
| Tie la vetero saxjnas tre agrabla |
| Ahí el tiempo parece muy agradable |
16.2 Preposición kun
La preposición kun (con) expresa acompañamiento. Aunque en castellano se emplea la misma preposición también con sentido instrumental (La rompi con un martillo), no se debe olvidar que el sentido instrumental se cubre en esperanto con la preposición per, ya vista. En esperanto la preposición kun se utiliza únicamente para expresar acompañamiento.
| La viro venis kun sia amiko |
| El hombre vino con su amigo |
| Mi promenos kun vi |
| Yo pasearé contigo |
| La knabo kun tiu viro estas lia frato |
| El chico con ese hombre es su hermano |
16.3. El adverbio for
Se trata de un adverbio de lugar, con significado de lejos. Puede usarse independientemente, como en la frase Li iris for de mi (Él se fue lejos de mi); pero es más frecuente encontrarlo como prefijo que modifique el sentido de palabras previas:
| foriri | forpeli |
| alejarse | rechazar, ahuyentar |
| forkuri | forpreni |
| escaparse | arrancar, quitar |
| forlasi | |
| abandonar, dejar solo | |
| formanĝi | |
| consumir | |
| fortrinki | |
| beberse algo |
16.4. Verbo modal povi
El verbo povi tiene el significado de poder, y acompaña a otro verbo que expresa la acción que es o no es posible.
| Mi povas paroli |
| Puedo hablar |
| Mi povis paroli |
| Yo podía hablar |
| Mi povos paroli |
| Yo podré hablar |
| Mi volas povi paroli |
| Yo quiero poder hablar |
16.5 Vocabulario
| el | fuera | peli | conducir, perseguir |
| ĉircaux | alrededor | poŝo | bolsillo |
| for | lejos | rajdi | cabalgar |
| frua | temprano | rapidi | apresurarse |
| glavo | espada | resti | quedarse, permanecer |
| horo | hora | saĝa | prudente, sabio |
| kun | con | tie | ahí; en ese sitio |
| lasi | dejar | voki | llamar |
16.6. Lectura
MALAMIKOJ EN LA DEZERTO.
Juna viro kaj lia saĝa patro volis iri trans la dezerton, kun siaj amikoj. La amikoj estis fortaj, kaj la juna viro estis tre kuraĝa. Ili restis en malgranda urbo dum la nokto, kaj forrajdis kun tiuj amikoj. La patro kaj la filo opiniis ke la amikoj kun ili povos helpi per siaj akraj glavoj.
Ili opiniis ke ili povos forpeli la malamikojn. Eĉ en la dezerto oni trovas malamikojn. Tiaj malamikoj forprenas la monon de bonaj viroj. La juna viro estis kontenta, ĉar li estis kun la amikoj. La maljuna viro estis kontenta ĉar li estis kun sia filo. Baldaŭ la nokto venis. Estis tre malluma tie en la dezerto, kaj ili preskaŭ ne povis vidi.
Dum la fruaj horoj de la nokto la patro aŭdis voĉojn, kaj preskaŭ tuj li vidis la malamikojn. La ruzaj malbonaj viroj rapidis tien, kaj vokis la maljunan viron. La malkuraĝaj amikoj de la patro kaj filo nek restis tie, nek helpis forpeli la malamikojn. Ili tuj forkuris. La malamikoj staris ĉirkaŭ la patro, kaj forpuŝis lin de lia ĉevalo. La filo volis malhelpi ilin, sed li ne povis.
Li povis nur resti kun la patro, kaj gardi lin tie kontraŭ la glavoj de la malamikoj. Baldaŭ la malamikoj komencis forpreni la monon el la poŝoj de la saĝa maljuna viro. La kolera filo diris per maldolĉa (”bitter”) voĉo ”Ĉu vi ne hontas? Ĉu vi lasos al ni nek la ĉevalojn nek nian monon?” Sed la malamikoj respondis ”Ne, ni lasos al vi nek la ĉevalojn nek la monon. Ni ne estas malsaĝaj.” Post tiu diro ili tuj forrapidis, kaj prenis kun si la ĉevalojn.
ENEMIGOS EN EL DESIERTO
El hombre joven y su sabio pare querían ir a través del desirerto, con sus amigos. Los amigos eran fuertes, y el joven hombre era valiente. Ellos se quedaron en una pequeña ciudad durante la noche y cabalgaron con sus amigos. El padre y el hijo creían que los amigos con ellos podrían ayudarles mediante sus afiladas espadas.
Ellos pensaban que podrían repeler a los enemigos. Incluso en el desierto encuentra uno enemigos. Tales enemigos arrancaban el dinero a los buenos hombres. El hombre joven estaba contento porque estaba con sus amigos. El hombre viejo estaba contento pues estaba con su hijo. Enseguida llegó la noche. Estaba muy oscuro, ahí en el desierto, y casi no podían ver.
Durante las tempranas horas de la noche el padre oyó voces, y casi inmediatamente vio a los enemigos. Los astutos malhechores se apresuraron hacia allí y llamaron al hombre viejo. Los cobardes amigos del padre y del hijo ni se quedaron ni ayudaron a repeler a los enemigos. Inmediatamente se dieron a la fuga. Los enemigos se dispusieron alrededor del padre y lo empujaron de su caballo. El hijo quería impedirlo, pero no podía.
Sólo podía quedarse con el padre, y vigilarle ahí, contra las espadas de los enemigos. Pronto los enemigos comenzaron a sacar el dinero del bolsillo del sabio anciano. El joven dijo con amarga voz: “¿No te da vergüenza? ¿No nos dejarás ni el dinero ni los caballos?”
Pero los enemigos respondieron: “No, no os dejaremos ni los caballos ni el dinero. No somos tontos. Y tras estas palabras huyeron y llevaron consigo los caballos.
0 comentarios